Nhà Máy Điện Hạt Nhân Ninh Thuận Không Được Khởi Động Đúng Tiến Độ Do Vấn Đề Nguồn Nhân Lực
Theo kế hoạch, nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Việt Nam sẽ được xây dựng tại tỉnh Ninh Thuận, miền trung Việt Nam. Tuy nhiên, lựa chọn kỹ thuật, nguồn nhân lực vẫn là thách thức với Việt Nam vào lúc này. Phát triển nguồn nhân lực là một bước quan trọng trong việc chuẩn bị cơ sở hạ tầng cho sự phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam. Nhưng có vẻ như tại thời điểm này, có lẽ chúng ta đã thực hiện nó quá chậm? Bộ trưởng Bộ Khoa học công nghệ đã có cuộc trao đổi về vấn đề này.
Chính phủ đã thành lập hai ban chỉ đạo quốc gia về điện hạt nhân. Hai nhà máy điện hạt nhân dự kiến được xây dựng tại tỉnh Ninh Thuận sẽ tạo cho thị trường việc làm Ninh Thuận thêm một bước tiến nổi bật thu hút công nhân kỹ thuật có mong muốn làm việc trong ngành điện hạt nhân tìm việc làm và đem đến bước tiến mới cho nền kinh tế. Tuy nhiên, chúng ta đã gặp rất nhiều khó khăn do chính sách cho các chuyên gia và người lao động của hai nhà máy điện hạt nhân chưa được công bố. Trong khi đó, việc tuyển chọn học viên cũng đòi hỏi nhiều hơn các lĩnh vực khác, vì họ phải chấp nhận rủi ro trong quá trình xây dựng, vận hành nhà máy. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Việt Nam đã hợp tác với Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp và Hoa Kỳ để đào tạo một nhóm các nhà khoa học trẻ.
Đặc biệt, trong những năm qua nước ta đã gửi 200 người đến Nga, khoảng 200-300 người đến các nước khác để tham dự các khóa đào tạo năng lượng hạt nhân ngắn hạn và dài hạn. Bộ trưởng Bộ Khoa học công nghệ tin rằng nếu nước ta có thể sớm công bố thù lao cho các chuyên gia hạt nhân, việc tuyển dụng học viên sẽ dễ dàng hơn và chúng ta sẽ có đủ nhân viên để vận hành nhà máy. Chính phủ đã chi 2.000 tỷ đồng (100 triệu đô la) cho chương trình đào tạo chuyên gia hạt nhân và sẽ gửi thêm sinh viên sang Nga để đào tạo trong lĩnh vực điện hạt nhân. Đây là một phần của gói 2.000 tỷ đồng cho chương trình đào tạo hạt nhân. Ngoài ra, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng cung cấp 1.000 tỷ đồng (50 triệu đô la) cho việc đào tạo cán bộ kỹ thuật và công nhân vận hành nhà máy điện hạt nhân. Dự kiến đến năm 2020, Việt Nam sẽ có đủ nhân lực để vận hành nhà máy.
Dự án phát triển nguồn nhân lực điện hạt nhân đã được trao cho năm trường đại học. Mặc dù điểm chuẩn rất thấp, chỉ có 15 và 16 điểm, nhưng mỗi trường có thể tuyển 40 – 60 sinh viên. Nhưng sau đó, học sinh vẫn bỏ học để tìm việc làm khác trên thị trường việc làm Ninh Thuận và nơi khác. Trong tình huống này, chúng ta khó có thể đảm bảo đủ nguồn nhân lực cho năng lượng hạt nhân, về chất lượng và số lượng. Một số nước hoàn toàn sử dụng lao động nước ngoài tại các nhà máy điện hạt nhân của họ, nhưng ông cho biết nước ta không muốn làm điều đó. Chúng ta muốn các nhà máy của Việt Nam được điều hành bởi những chính những người lao động nước mình.
Đúng là các sinh viên được tuyển vào không đạt điểm cao. Một trong những lý do là chính sách cho học viên chưa được ban hành. Như ông biết, chính phủ sắp sửa phát hành chính sách. Theo ông, những sinh viên chuyên nghiên cứu về điện hạt nhân nên được cấp học bổng và tận hưởng những điều kiện thuận lợi nhất. Và họ chắc chắn cũng sẽ không phải vất vả tìm việc làm trên thị trường việc làm Ninh Thuận hay nơi khác. Những người sẽ vận hành nhà máy điện hạt nhân trong tương lai sẽ được trả lương rất cao vì họ có thể tiếp xúc với môi trường phóng xạ có rủi ro cao. Ngay cả tiền lương cho công nhân trong các nhà máy điện hạt nhân cũng phải cao hơn mức lương của các bộ trưởng. Chắc chắn rồi, những sinh viên giỏi nhất sẽ học về năng lượng hạt nhân. Khi được hỏi có chính sách nào cho các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài muốn về nhà làm việc trong lĩnh vực này không, ông cho biết:
Việt Nam luôn mở cửa cho họ. Tuy nhiên, chính phủ vẫn còn nhiều khó khăn, nên trong giai đoạn đầu, chúng ta dự kiến chỉ sử dụng một phần ngân sách nhà nước; phần còn lại sẽ được huy động từ các tổ chức quốc tế, để thanh toán cho họ. Có rất nhiều chuyên gia làm việc tại Pháp và Hoa Kỳ muốn trở về Việt Nam tìm việc làm tại lĩnh vực điện hạt nhân. Chúng ta đang cố gắng tạo ra môi trường làm việc tốt nhất để thu hút công nhân, kỹ sư kỹ thuật công nghệ tìm việc làm và các nhà khoa học. Cụ thể, một trung tâm khoa học và công nghệ hạt nhân sẽ được xây dựng với chi phí 500 đô la, do Nga tài trợ. Dự kiến cùng với các cơ sở nghiên cứu hiện tại ở Việt Nam, chúng ta sẽ có đủ cơ sở vật chất cho các nhà khoa học